Giày da là một trong những phụ kiện thời trang phổ biến và được ưa chuộng tại Việt Nam cũng như trên toàn thế giới nhờ vẻ đẹp sang trọng, độ bền cao và tính ứng dụng linh hoạt. Từ giày tây dành cho công sở, giày lười (loafers) thời thượng, đến giày da thể thao cao cấp, giày da không chỉ nâng tầm phong cách mà còn thể hiện sự tinh tế và cá tính của người sử dụng. Tuy nhiên, để giữ cho đôi giày da luôn bền đẹp, việc vệ sinh và bảo quản đúng cách là yếu tố then chốt. Đặc biệt trong điều kiện khí hậu nóng ẩm của Việt Nam, giày da dễ bị hư hỏng do mồ hôi, bụi bẩn, nấm mốc nếu không được chăm sóc kỹ lưỡng.
Việc vệ sinh và bảo quản giày da không chỉ giúp kéo dài tuổi
thọ của sản phẩm mà còn duy trì vẻ đẹp thẩm mỹ, tiết kiệm chi phí thay thế và
bảo vệ môi trường bằng cách giảm thiểu rác thải thời trang. Bài viết này sẽ
cung cấp hướng dẫn chi tiết về cách vệ sinh và bảo quản giày da, từ các bước
làm sạch cơ bản, xử lý vết bẩn khó, đến các mẹo bảo quản lâu dài. Mục tiêu là
giúp bạn giữ đôi giày da luôn trong tình trạng tốt nhất, bất kể loại da hay
điều kiện sử dụng.
Đặc điểm của giày da
Trước khi đi vào chi tiết cách vệ sinh và bảo quản, cần hiểu
rõ các loại giày da phổ biến và đặc tính của chúng để áp dụng phương pháp phù
hợp:
1. Da thuộc (Full-grain leather):
o Đặc điểm: Là loại da chất lượng cao nhất,
giữ nguyên bề mặt tự nhiên, bền và thoáng khí.
o Ứng dụng: Giày tây, giày công sở, giày cao
cấp (như Oxford, Derby).
o Yêu cầu chăm sóc: Cần vệ sinh nhẹ nhàng, tránh hóa
chất mạnh và bảo quản ở nơi khô ráo.
2. Da lộn (Suede):
o Đặc điểm: Mềm, mịn, dễ thấm nước và bám bụi.
Bề mặt có lớp lông mịn, tạo vẻ sang trọng nhưng dễ bẩn.
o Ứng dụng: Giày lười, giày thể thao cao cấp,
bốt.
o Yêu cầu chăm sóc: Sử dụng bàn chải chuyên dụng và
xịt chống thấm.
3. Da bóng (Patent leather):
o Đặc điểm: Bề mặt bóng, chống thấm tốt, nhưng
dễ trầy xước.
o Ứng dụng: Giày tây dự tiệc, giày cao gót.
o Yêu cầu chăm sóc: Lau nhẹ bằng khăn ẩm, tránh vật
sắc nhọn.
4. Da nhân tạo (Faux leather):
o Đặc điểm: Giá rẻ, ít bền hơn da thật, dễ
bong tróc nếu tiếp xúc nhiều với nước.
o Ứng dụng: Giày giá rẻ, giày thời trang.
o Yêu cầu chăm sóc: Vệ sinh đơn giản, nhưng cần bảo
quản tránh nhiệt độ cao.
5. Da tổng hợp (Nubuck):
o Đặc điểm: Tương tự da lộn nhưng bề mặt được
xử lý mịn hơn, bền hơn.
o Ứng dụng: Giày thể thao, bốt.
o Yêu cầu chăm sóc: Tương tự da lộn, cần bàn chải
chuyên dụng và xịt bảo vệ.
Tầm quan trọng của việc vệ sinh và bảo quản giày da
1. Kéo dài tuổi thọ: Giày da chất lượng cao (như da
thuộc) có thể dùng hàng chục năm nếu được chăm sóc đúng cách.
2. Duy trì thẩm mỹ: Vệ sinh thường xuyên giúp giày
luôn sáng bóng, tránh bong tróc hoặc phai màu.
3. Ngăn ngừa hư hỏng: Khí hậu nóng ẩm ở Việt Nam dễ gây
nấm mốc, mùi hôi nếu giày không được làm sạch và bảo quản tốt.
4. Tiết kiệm chi phí: Một đôi giày da cao cấp có giá từ
1-5 triệu VNĐ, việc bảo quản giúp giảm chi phí mua mới.
5. Thể hiện phong cách: Giày da sạch sẽ, bóng bẩy thể hiện
sự chỉn chu và chuyên nghiệp, đặc biệt trong môi trường công sở.
6. Bảo vệ môi trường: Giảm thiểu rác thải thời trang
bằng cách kéo dài tuổi thọ giày.
Hướng dẫn vệ sinh giày da đúng cách
Vệ sinh giày da đòi hỏi sự cẩn thận để không làm hỏng bề mặt
da. Dưới đây là các bước cơ bản và cách xử lý cho từng loại giày da:
1. Vệ sinh giày da thuộc (Full-grain
leather)
Dụng cụ cần chuẩn bị
- Khăn mềm (vải microfiber).
- Bàn chải lông mềm (hoặc bàn chải đánh răng cũ).
- Xà phòng trung tính (như xà phòng rửa chén pha loãng).
- Nước ấm.
- Xi đánh giày (màu phù hợp với giày).
- Kem dưỡng da giày (shoe conditioner).
- Xịt chống thấm (nếu cần).
Các bước vệ sinh
1. Loại bỏ bụi bẩn bề mặt:
o Dùng bàn chải lông mềm chà nhẹ để
loại bỏ bụi và đất bám trên giày.
o Nếu giày có dây, tháo dây giày và
giặt riêng bằng nước ấm với xà phòng.
2. Lau sạch bằng khăn ẩm:
o Pha xà phòng trung tính với nước ấm
(tỷ lệ 1:10).
o Nhúng khăn mềm vào dung dịch, vắt
kiệt nước, và lau nhẹ toàn bộ bề mặt giày.
o Tránh làm giày quá ướt để không gây
hỏng da.
3. Xử lý vết bẩn cứng đầu:
o Với vết bẩn như dầu mỡ, dùng một ít
giấm trắng pha loãng (1:1 với nước) lau nhẹ bằng khăn mềm.
o Với vết mực, dùng cồn 70 độ thấm vào
bông gòn và chấm nhẹ (kiểm tra trên vùng nhỏ trước).
4. Lau khô:
o Dùng khăn khô sạch lau lại để loại
bỏ độ ẩm dư thừa.
o Để giày khô tự nhiên ở nơi thoáng
mát, tránh ánh nắng trực tiếp hoặc máy sấy (có thể làm da co rút).
5. Đánh bóng:
o Thoa một lớp mỏng xi đánh giày (màu
trung tính hoặc phù hợp với giày) bằng khăn mềm.
o Chà nhẹ theo vòng tròn để xi thấm
đều, sau đó đánh bóng bằng khăn sạch.
6. Dưỡng da giày:
o Dùng kem dưỡng da giày thoa đều để
giữ độ mềm mại và ngăn nứt da.
o Lau sạch lớp kem dư thừa sau 10-15
phút.
7. Chống thấm (tùy chọn):
o Xịt một lớp mỏng chất chống thấm
(như Collonil, Jason Markk) để bảo vệ giày khỏi nước và bụi.
Lưu ý
- Vệ sinh 1-2 lần/tháng nếu sử dụng thường xuyên.
- Không dùng xà phòng có tính tẩy mạnh hoặc ngâm giày trong
nước.
- Sử dụng xi đánh giày chất lượng (như Kiwi, Collonil) để tránh
làm hỏng da.
2. Vệ sinh giày da lộn (Suede) và da
tổng hợp (Nubuck)
Dụng cụ cần chuẩn bị
- Bàn chải chuyên dụng cho da lộn (suede brush).
- Gôm tẩy da lộn (suede eraser).
- Xịt làm sạch da lộn (như Crep Protect, Jason Markk).
- Khăn mềm.
- Xịt chống thấm dành riêng cho da lộn.
Các bước vệ sinh
1. Loại bỏ bụi khô:
o Dùng bàn chải da lộn chà nhẹ theo
một hướng để loại bỏ bụi và đất.
o Tránh chà mạnh để không làm hỏng lớp
lông mịn.
2. Xử lý vết bẩn:
o Với vết bẩn khô, dùng gôm tẩy da lộn
chà nhẹ để xóa vết bẩn.
o Với vết dầu, rắc bột ngô hoặc bột
talc lên vết bẩn, để qua đêm, sau đó chải sạch.
o Với vết bẩn ướt, dùng khăn khô thấm
hết nước, sau đó chải nhẹ khi giày khô.
3. Làm sạch sâu:
o Xịt dung dịch làm sạch da lộn lên bề
mặt, dùng bàn chải chà nhẹ theo vòng tròn.
o Lau sạch bằng khăn mềm ẩm và để khô
tự nhiên.
4. Phục hồi lớp lông:
o Chải lại bằng bàn chải da lộn để
khôi phục độ mịn của bề mặt.
5. Chống thấm:
o Xịt chất chống thấm cách giày 15-20
cm, đảm bảo phủ đều.
o Để khô 24 giờ trước khi sử dụng.
Lưu ý
- Không dùng nước trực tiếp để rửa giày da lộn, vì dễ làm
hỏng bề mặt.
- Vệ sinh ngay khi giày bị bẩn để tránh vết bẩn thấm sâu.
- Sử dụng xịt chống thấm hàng tháng để bảo vệ giày.
3. Vệ sinh giày da bóng (Patent
leather)
Dụng cụ cần chuẩn bị
- Khăn mềm microfiber.
- Nước ấm pha xà phòng trung tính.
- Dầu khoáng hoặc vaseline.
- Khăn đánh bóng.
Các bước vệ sinh
1. Loại bỏ bụi:
o Dùng khăn mềm khô lau sạch bụi và
đất bám trên bề mặt.
2. Lau sạch:
o Nhúng khăn mềm vào dung dịch xà
phòng pha loãng, vắt kiệt, và lau nhẹ.
o Tránh làm ướt quá nhiều để không làm
hỏng lớp bóng.
3. Xử lý vết trầy xước:
o Thoa một chút vaseline hoặc dầu
khoáng lên vết trầy, dùng khăn mềm chà nhẹ để làm mờ.
4. Đánh bóng:
o Dùng khăn sạch chà theo vòng tròn để
khôi phục độ bóng.
o Có thể dùng xi đánh bóng chuyên dụng
cho da bóng (như Patent Leather Polish).
5. Lau khô và bảo quản:
o Lau sạch bằng khăn khô và để giày ở
nơi thoáng mát.
Lưu ý
- Tránh tiếp xúc với vật sắc nhọn để không làm trầy bề mặt.
- Không dùng hóa chất mạnh như cồn hoặc chất tẩy rửa gia
dụng.
4. Vệ sinh giày da nhân tạo
Dụng cụ cần chuẩn bị
- Khăn mềm.
- Xà phòng trung tính pha loãng.
- Bàn chải lông mềm.
- Khăn khô.
Các bước vệ sinh
1. Loại bỏ bụi:
o Dùng bàn chải lông mềm chà nhẹ để
loại bỏ bụi bẩn.
2. Lau sạch:
o Dùng khăn ẩm với xà phòng pha loãng
lau toàn bộ giày.
o Tránh ngâm giày trong nước để không
làm bong lớp da.
3. Xử lý vết bẩn:
o Với vết bẩn cứng đầu, dùng một ít
cồn 70 độ lau nhẹ (kiểm tra trước trên vùng nhỏ).
4. Lau khô:
o Dùng khăn khô lau sạch và để giày
khô tự nhiên.
Lưu ý
- Giày da nhân tạo ít bền, cần vệ sinh nhẹ nhàng để tránh
bong tróc.
- Không phơi nắng hoặc sấy khô, vì dễ làm da nứt.
Cách bảo quản giày da lâu dài
Bảo quản giày da đúng cách giúp kéo dài tuổi thọ và giữ được
vẻ đẹp ban đầu. Dưới đây là các mẹo bảo quản hiệu quả:
1. Lưu trữ giày đúng cách
Sử dụng hộp giày hoặc túi vải:
- Để giày trong hộp giày nguyên bản hoặc túi vải thoáng khí
để tránh bụi và ẩm.
- Tránh dùng túi nilon, vì gây bí khí và dễ sinh nấm mốc.
Dùng khuôn giày (shoe tree):
- Đặt khuôn giày bằng gỗ hoặc nhựa vào trong giày để giữ
form, đặc biệt với giày tây.
- Giá khuôn giày gỗ tại Việt Nam khoảng 200.000-500.000 VNĐ.
Tránh chồng giày:
- Không xếp chồng nhiều đôi giày để tránh làm biến dạng hoặc
trầy xước.
2. Kiểm soát độ ẩm
Để giày ở nơi khô ráo:
- Đặt giày ở nơi thoáng mát, tránh nơi ẩm ướt như nhà tắm,
nhà bếp.
- Trong mùa nồm ẩm (tháng 2-4 tại miền Bắc), dùng máy hút ẩm
hoặc gói hút ẩm trong hộp giày.
Làm khô giày đúng cách:
- Nếu giày bị ướt, nhét giấy báo vào trong để hút ẩm, để khô
tự nhiên ở nhiệt độ phòng.
- Tránh phơi nắng hoặc dùng máy sấy, vì làm da co rút, nứt.
3. Bảo vệ giày khỏi môi trường
Xịt chống thấm định kỳ:
- Dùng xịt chống thấm (như Crep Protect, giá 300.000-500.000
VNĐ) mỗi tháng để bảo vệ giày khỏi nước và bụi.
- Đặc biệt cần thiết với giày da lộn và nubuck.
Tránh ánh nắng trực tiếp:
Ánh nắng làm phai màu và khô da, đặc biệt với giày da thuộc.
Hạn chế tiếp xúc hóa chất:
Tránh để giày tiếp xúc với dầu, xăng, hoặc mỹ phẩm, vì có
thể làm hỏng bề mặt.
4. Sử dụng luân phiên
Không mang cùng một đôi giày da liên tục nhiều ngày, vì mồ hôi
và độ ẩm từ chân có thể làm hỏng da.
Để giày “nghỉ” 1-2 ngày sau mỗi lần sử dụng, giúp da khô tự
nhiên và giữ form.
5. Bảo trì định kỳ
Đánh bóng: Đánh xi 1-2 lần/tháng với giày da thuộc, da bóng để giữ độ
sáng bóng.
Dưỡng da:
Dùng kem dưỡng da giày mỗi 1-2 tháng để giữ độ mềm mại.
Kiểm tra hư hỏng: Kiểm tra đế giày, đường may, và bề mặt da để sửa chữa kịp
thời (như thay đế, may lại).
6. Xử lý mùi hôi
Sử dụng gói hút mùi:
Đặt túi than hoạt tính hoặc gói khử mùi (giá 50.000-100.000
VNĐ) vào giày khi không sử dụng.
Phơi thoáng:
Để giày ở nơi thoáng khí sau khi sử dụng để giảm mùi hôi.
Dùng bột khử mùi:
Rắc một ít bột baking soda vào trong giày, để qua đêm, sau
đó đổ bỏ và lau sạch.
ử lý các vấn đề thường gặp với giày da
1. Vết nứt hoặc bong tróc:
o Với giày da thuộc, dùng kem dưỡng da
để làm mềm và che mờ vết nứt.
o Với giày da nhân tạo, đưa đến tiệm
sửa giày chuyên nghiệp để dán hoặc thay da.
2. Mùi hôi dai dẳng:
o Ngâm lót giày trong dung dịch giấm
pha loãng (1:3), giặt sạch và phơi khô.
o Thay lót giày mới (giá 50.000-200.000
VNĐ) nếu lót cũ quá bẩn.
3. Nấm mốc:
o Dùng cồn 70 độ lau nhẹ vùng mốc, sau
đó để khô và xịt chống thấm.
o Bảo quản giày ở nơi khô ráo, có gói
hút ẩm.
4. Mất màu hoặc phai màu:
o Sử dụng xi đánh giày màu phù hợp để
phục hồi màu.
o Đưa đến tiệm giày chuyên nghiệp để
nhuộm lại nếu phai màu nghiêm trọng.
Thực trạng và lưu ý khi vệ sinh, bảo quản giày da tại Việt Nam
Thực trạng
- Sử dụng phổ biến: Giày da, đặc biệt giày tây và giày thể thao da, được ưa
chuộng tại Việt Nam, với các thương hiệu như Biti’s, Ananas, và các nhãn hiệu
quốc tế (Adidas, Nike).
- Khí hậu nóng ẩm: Miền Bắc (Hà Nội) có mùa nồm ẩm, miền Nam (TP.HCM) nóng ẩm
quanh năm, khiến giày
da
dễ bị mốc, mùi hôi nếu không bảo quản tốt.
- Thiếu nhận thức: Nhiều người không vệ sinh giày đúng cách, như ngâm giày da
lộn trong nước hoặc phơi nắng, dẫn đến hư hỏng.
- Dịch vụ chuyên nghiệp: Các tiệm giày tại Hà Nội (phố Hàng
Bông), TP.HCM (quận 1) cung cấp dịch vụ vệ sinh, sửa chữa giày da, với chi phí
100.000-500.000 VNĐ/lần.
Lưu ý tại Việt Nam
- Chọn sản phẩm chăm sóc phù hợp: Mua xi đánh giày, kem dưỡng, hoặc
xịt chống thấm từ các thương hiệu uy tín (Kiwi, Collonil) tại siêu thị hoặc cửa
hàng giày (giá 100.000-500.000 VNĐ).
- Tránh mua giày giả: Giày da giả kém chất lượng dễ bong tróc, khó vệ sinh. Chọn
mua từ cửa hàng uy tín như Biti’s, Ananas, hoặc đại lý chính hãng.
- Tận dụng dịch vụ chuyên nghiệp: Nếu không tự vệ sinh được, đưa
giày đến các tiệm chuyên nghiệp (như Sneaker Spa, giá 150.000-300.000 VNĐ/lần).
- Bảo quản trong mùa nồm ẩm: Sử dụng máy hút ẩm hoặc gói hút ẩm
(giá 20.000-50.000 VNĐ) để bảo vệ giày trong mùa nồm (tháng 2-4).
Ví dụ thực tế tại Việt Nam
1. Vệ sinh giày tây da thuộc:
o Một nhân viên văn phòng tại Hà Nội
vệ sinh đôi giày tây Biti’s bằng khăn ẩm và xi đánh giày Kiwi mỗi tháng. Anh sử
dụng khuôn giày gỗ để giữ form và bảo quản trong hộp có gói hút ẩm.
o Kết quả: Giày giữ được độ bóng và form đẹp
sau 3 năm sử dụng.
2. Vệ sinh giày da lộn:
o Một bạn trẻ tại TP.HCM làm sạch đôi
giày da lộn Ananas bằng bàn chải chuyên dụng và xịt Crep Protect. Sau khi bị
dính vết dầu, bạn dùng bột ngô để xử lý.
o Kết quả: Giày sạch sẽ, lớp lông mịn được
phục hồi.
3. Bảo quản giày da trong mùa nồm:
o Một gia đình tại Hải Phòng bảo quản
bộ sưu tập giày da bằng cách đặt túi than hoạt tính và phơi thoáng định kỳ. Họ
sử dụng máy hút ẩm trong nhà để giảm độ ẩm.
o Kết quả: Giày không bị mốc, giữ được độ bền
sau nhiều năm.
Kết luận
Vệ sinh và bảo quản giày da đúng cách là yếu tố quan trọng
để giữ đôi giày luôn bền đẹp, đặc biệt trong điều kiện khí hậu nóng ẩm của Việt
Nam. Mỗi loại giày da (thuộc, lộn, bóng, nhân tạo) đòi hỏi phương pháp vệ sinh
và bảo quản riêng, từ việc sử dụng bàn chải chuyên dụng, xi đánh giày, đến xịt
chống thấm và bảo quản trong môi trường khô ráo. Bằng cách thực hiện các bước vệ
sinh định kỳ, xử lý vết bẩn đúng cách, và áp dụng các mẹo bảo quản như dùng
khuôn giày, gói hút ẩm, bạn có thể kéo dài tuổi thọ của giày, tiết kiệm chi
phí, và duy trì phong cách thời trang. Trong bối cảnh giày da ngày càng phổ
biến tại Việt Nam, việc nâng cao nhận thức về chăm sóc giày không chỉ giúp bảo
vệ khoản đầu tư mà còn thể hiện sự tinh tế và trách nhiệm với môi trường.
